In Dol op de Duinen zetten we elke maand een vrijwilliger of betrokkene van Stichting Duinbehoud in de schijnwerpers. Zij vertellen waarom de duinen een speciale plek in hun hart hebben. Deze keer: Foppe de Haan.
We spreken elkaar bij kwelder De Putten, een ‘wegrestaurant voor vogels’ achter de Hondsbossche Duinen. Foppe komt aanlopen en vertelt dat hij op zijn wandeling tussen dijk en duin vergezeld werd door twee roodborsttapuiten: ‘weet je waarom die hier zitten?’ Foppe houdt van het gidsen en deelt zijn kennis graag: ‘kijk maar eens naar al dat duinzand en die duindoorns, daar schuilen ze in, broeden vlak bij de grond en eten ervan! Eigenlijk net als de kneu die hier ook broedt’.
Natuurinclusief leven
De liefde voor de natuur is gestart in zijn jeugd in Friesland. De natuur bood denkruimte naast het wat beklemmende dorpsleven: kievitsnesten en stenen uit de ijstijd zoeken, tijdreizigers. Hij bracht veel tijd door rond natuurgebied De Leijen bij Drachten. Als student in Groningen (economie) ging hij met de schaatsploeg vaak naar Schiermonnikoog om zijn beenspieren te versterken door wadlopen en lopen in de duinen. Gelijktijdig liet hij de weidsheid van de eilandnatuur op zich inwerken.
Tijdens zijn ambtelijke loopbaan bij twee ministeries was de natuur altijd een onderdeel. Bij het Ministerie van Landbouw was de ‘Boer van de Toekomst’ een aandachtspunt’. Nieuwe ideeën en technologieën vinden die goed zijn voor zowel de boer als de natuur. Later werkte hij bij Economische Zaken aan de energietransitie en was hij intensief betrokken bij het Energieakkoord. ‘Korte termijn denken overheerst in de politiek’. Foppe prijst zich gelukkig dat hij als strategisch adviseur projecten met een jarenlange horizon heeft mogen trekken.
‘In mijn vrije tijd kon ik altijd in de natuur afstand nemen en denkruimte maken door te fietsen. In de duinen bij Noordwijk en dan door de polders en langs de Vliet tussen Leiden en Delft’. Wat verder te doen na zijn pensionering? ‘Ik had al wel een idee, maar na vier nachten in de Abdij van Egmond wist ik het zeker: inzet voor de natuur en opleiding tot natuurgids!’
Hondsbossche duinen
Waarom zo’n bijzondere liefde voor deze plek? Foppe: ’Voor mijn eindopdracht als IVN gids in Noord Kennemerland viel mijn oog op twee prachtige cultuurhistorisch rijke natuurgebieden: het Geesterambacht en het Hondsbossche gebied. De Hondsbossche duinen wonnen het. Die zijn er – sinds 2014 de zandsuppletie startte – overigens vrij recent gekomen. Ongelooflijk snel eigenlijk, een ‘Nature based solution’: zachte kustverdediging tegen die oeroude dijk aan.
Ik besefte toen ik me daar in verdiepte: duinen, daar houd ik van vanwege hun talent voor verbindingen en hun stille kracht. Zo nietig dat ene zandkorreltje, en samen met andere zandkorreltjes in potentie superkrachtig. Wel met hulp van duinaanjagers als de biestarwe en het helmgras en de mens. Het duinlandschap kan bij goed samenspel de veilige schakel zijn tussen zeeleven, strand en polders. En hier bij de Hondsbossche Duinen, met woeste stromingen en stormen zijn de nieuwe duinen, wellicht aangevuld met riffen, dus ook voor de veiligheid onmisbaar geworden. Zeespiegelstijging en het verder inzakken van de polders gaan immers beide door. In de duinen ruik en zie je de landschappen waarmee ze connectie maken: Noordzee, strand, polders. Het zijn biotopen met een uiterst gevarieerde rijkdom aan soorten, bodems en watersystemen. Waar de mensen hier in Noord Holland al eeuwen lang mee omgaan: soms bijna als rover, steeds meer als partner. Bijvoorbeeld de bontbekplevier die hier sinds kort weer broedt, is onze Groene Strand community echt dankbaar voor alle bescherming en educatie’.
‘Mag ik even het woord?’
Bij ‘De stem van de natuur’ wordt vaak gedacht aan een stem aan tafel in bijeenkomsten waarin over de natuur beslist wordt. De rechten van de natuur, een juridische status van een rivier of de Duinen bijvoorbeeld. Hoe je de natuur op een andere manier een stem geeft, heeft Foppe heel creatief opgepakt. In dit door hem ontwikkeld IVN project worden allerlei vogels, planten en vissen geïnterviewd. Hij interviewt bijvoorbeeld de bontbekplevier (klik voor het interview). Ook andere duiniconen als het duinviooltje en zeekraal komen aan het woord.
Plekberaad Toekomst Camperduin
Door het verdwijnen van een groot deel van het strand door zware stormen werd in januari 2025 het “Plekberaad Kustontwikkeling“ opgestart. Kustontwikkeling en beheer blijven dus ook naar de toekomst nodig. ‘Mei it ferline foarût’, zegt de Fries. Hoe ziet dit prachtige Hondsbossche gebied met zee, kust, duinen, dijk en binnenlandse polders er over 100 jaar uit? Foppe wil met partners als NL2120 en Ministerie van de Toekomst in dit project ‘kathedraaldenken’ centraal stellen: zoals in de middeleeuwen generaties van bouwkundigen werkten aan kathedralen die er nu nog staan. ‘Ver-denken en Ver-democratiseren met vooral ook de inzet van kundige lokale streekhouders als de lokale visser, met perspectieven van jongeren, kunstenaars en met officiële instanties als het Hoogheemraadschap’.
Kunstenaars als ambassadeur van de natuur
Dat kunstenaars het bijzondere van de natuur uitbeelden is van alle tijden. Vincent van Gogh schreef aan zijn broer Theo in 1874: ‘schilders begrijpen de natuur, hebben ze lief en leeren ons zien’. Bij de lancering van het project Stem van de Natuur had Foppe in de Cultuurkoepel van Heiloo ook kunstenaars betrokken die met gedichten, beelden en schilderijen de natuur een stem gaven. Een nieuw project met een kunstenaar als ambassadeur van de Stem van de natuur staat nu in de steigers. Foppe wil hier nog veel meer over vertellen. We hebben een vervolgafspraak over Kunst en de Natuur gemaakt.
Tekst: Gert van der Laan
Foto’s: Gert van der Laan en Foppe de Haan
