Duinconsulent Cindy Kleyn en boswachter Paul van der Linden van PWN verwelkomden zo’n 25 deelnemers. Twee van hen kwamen helemaal uit Eindhoven, speciaal voor deze excursie. ‘We zijn al 25 jaar lid van Duinbehoud en zagen de aankondiging. We hebben een zwak voor deze streek, waar we ook vandaan komen’. De excursie op landgoed Marquette sloot goed aan bij de lezingen in Naturalis de dag ervoor: cultuurhistorie, biodiversiteit en collectieve kracht.
Historische buitenplaats in ere hersteld Landgoed Marquette in Heemskerk is sinds 1982 in beheer bij PWN. Het beheer was vooral gericht op natuurbescherming. De laatste jaren is ook het in ere herstellen van cultuurhistorische elementen een speerpunt geworden. Het grachtensysteem en de waterlopen zijn hersteld. Vorig jaar is een laagstam boomgaard, een kruidentuin en een moestuin aangelegd en wordt een oude Middeleeuwse laan voorzien van laanbeplanting van Zwarte Els.
We wandelden door oude beukenlanen, langs bloemrijke hooilanden, door kwel gevoede beekjes en elzenhakhoutbos. We dachten een IJsvogel te horen en zagen bijzondere bomen: de oude moerbei bij het kasteel, de oude linden en een samengestelde beuk. Het stofzaad was helaas nog niet opgekomen. Paul vertelt over de historie van het landgoed, de
herstelwerkzaamheden en de uitdagingen in het beheer.
Klimaatverandering, de grootste bedreiging
Boswachter Paul van der Linden: ‘door de status als Rijksmonument is het landgoed goed beschermd tegen nieuw bebouwing en recreatieve exploitatie. De grootste bedreiging komt door de klimaatverandering: de zomerstorm Polly richtte in 2023 grote ravage. Hele rijen erg oude en beeldbepalende bomen gingen om en herstel daarvan kost decennia. Ook de toenemende langdurige warme en droge perioden, afgewisseld met natte perioden vraagt om beter beheer. Grachten en sloten zijn uitgebaggerd en de stuwen moeten hersteld worden om het water in het gebied te houden’.
Rond het kasteeltje Marquette ligt een heel bijzonder weidevogelgebied van PWN en Landschap Noord-Holland, dat De Kampen heet. In het grasland achter het kasteel komen twee duinbeken samen en deze creëren daar een ideaal biotoop voor grutto’s en andere weidevogels. Het waterpeil wordt heel precies geregeld en afgestemd op het broedseizoen.
Vossen worden buiten de deur gehouden met een laag schrikdraadje, dat gevoed wordt door
zonnepanelen.
Levend erfgoedbeheer
PWN is beheerder , maar werkt graag samen met andere deskundige partijen. Paul: ‘we weten veel van bomen, maar fruitbomen zijn een aparte categorie. De laagstamboomgaard is aangelegd en wordt onderhouden in samenwerking met de pomologische vereniging Noord Holland. De historische moestuin en de boomgaard worden onderhouden en beheerd door Het Groente Genootschap’. Een zelfpluktuin voor huishoudens uit de buurt, gerund volgens biologische en ecologische principes, gericht op het vergroten van biodiversiteit en bodemleven. Ik sprak met Twan van Dam, de tuinder: ‘Zulke mooie bloemkolen kun je niet op duinzand telen. De grond is hier heel voedzaam: een dunne laag matig zware klei afgezet op de oever van het Oer-IJ estuarium!.’
Rond het landgoed Marquette zijn een aantal mooie wandelroutes uitgezet: https://www.wandelnetwerknoordholland.nl/startpunten/startpunt-kasteel-marquette/881
Uit: Rijksmonumentenregister:
De HISTORISCHE BUITENPLAATS MARQUETTE is van algemeen cultuur-, architectuur- en tuinhistorisch belang: – vanwege de ouderdom; – als voorbeeld van een in oorsprong middeleeuws vestingwerk dat door Amsterdamse regenten in de 18de eeuw tot een buiten/lustoord is getransformeerd; – als onderdeel van de strook buitenplaatsen in de Kennermerland; – vanwege de 18de-eeuwse formele aanleg (grachten- en lanenstructuur), die hoewel enigszins verlandschappelijkt, nog gaaf aanwezig is; – vanwege de visuele samenhang tussen de complexonderdelen
Tekst en foto’s: Gert van der Laan
