Vandaag in het Duin: de zebrarups / sint jacobsvlinder

ZebraRups Sint_Theo Baas
ZebraRups Sint, foto Theo Baas

De zebrarups is een gemakkelijk herkenbaar duindier. Hij is opvallend oranje-zwart gestreept en laat zich volop zien, een signaal aan insecteneters: eet mij niet, want ik ben giftig! Voor ons is hij daardoor niet moeilijk te vinden. Het is de rups van de sint- jacobsvlinder: twee namen, één soort.


 
Rood en zwart

sint-jacobsvlinder_Cynthia Levering
sint-jacobsvlinder, foto Cynthia Levering

De sint-jacobsvlinder vliegt vooral in het voorjaar, het meest tot half juni. Hij fladdert door het open duin op zoek naar duinkruiskruid – de duinvariant van jakobskruiskruid – om eitjes op te leggen. Het is een ‘dag-actieve nachtvlinder’: officieel hoort hij bij de nachtvlinders maar hij vliegt overdag. Het is een opvallend zwart en roodvlindertje, met een lange rode streep langs de rand van de zwarte voorvleugel. Hij lijkt op de sint- jansvlinder maar die heeft ronde rode vlekken op zijn vleugel.


 
Oranje en zwart


In juli en augustus zie je vooral de rupsen die dan uitgekomen zijn en het duinkruiskruid beginnen op te eten. Door de typische oranje-zwarte bandering kun je hem niet verwarren met andere soorten. De zebrarups is giftig doordat hij gifstoffen uit duinkruiskruid weet op te nemen. Het is een van de weinige insecten die op deze slecht verteerbare duinplant leven. De rupsen eten alleen maar deze plant. In sommige jaren, als er veel rupsen zijn, eten ze alle duinkruiskruid helemaal kaal!


Duinkruiskruid


Zebrarupsen en sint-jacobsvlinders vind je bijna overal in open droge duinen langs de hele Nederlandse kust, op duinkruiskruid. Als je nu op zoek gaat zul je vooral zebrarupsen tegenkomen. Komend voorjaar op zoek naar de sint-jacobsvlinder!

In de rubriek ‘Vandaag in het Duin’ hebben we het elke maand over een dier of plant die je op dat moment in de duinen kunt spotten.

Tekst: Kees Vertegaal

Foto: Cynthia Levering & Theo Baas

Gerelateerde berichten

Duinconsulent Cindy Kleyn en boswachter Paul van der Linden van PWN verwelkomden zo’n 25 deelnemers. Twee van hen kwamen helemaal uit Eindhoven, speciaal voor deze excursie. ‘We zijn al 25 jaar lid van Duinbehoud en zagen de aankondiging. We hebben een zwak voor deze streek, waar we ook vandaan komen’. De excursie op landgoed Marquette sloot goed aan bij de lezingen in Naturalis de dag ervoor: cultuurhistorie, biodiversiteit en collectieve kracht.
We spreken elkaar bij  kwelder De Putten, een ‘wegrestaurant voor vogels’ achter de Hondsbossche Duinen. Foppe komt aanlopen en vertelt dat hij op zijn wandeling tussen dijk en duin vergezeld werd door twee roodborsttapuiten: ‘weet je waarom die hier zitten?’ Foppe houdt van het gidsen en deelt zijn kennis graag: ‘kijk maar eens naar al dat duinzand en die duindoorns, daar schuilen ze in, broeden vlak bij de grond en eten ervan! Eigenlijk net als de kneu die hier ook broedt’. 
De Fotowedstrijd ter gelegenheid van de Dag van de Duinen 2025 heeft veel mooie foto’s opgeleverd. Winnaar is geworden Cees Snel uit Nieuwegein met een verrassende foto van wonderlijke zandpatronen veroorzaakt door de wind. De foto is gemaakt op de Zandmotor bij Kijkduin.