“Eigenlijk is het duingebied hier maar klein in omvang,” zegt Jo Timmers, duinconsulent voor Zeeuws-Vlaanderen, “des te meer reden het goed te beschermen”. We starten onze wandeling vanaf de parkeerplaats aan de Noorddijk/Gerrit van Hoekestraat. Hier was een klein bezoekerscentrum voor het Nederlandse deel van het Zwin-gebied. Nu is het alleen nog een infopunt en een startplaats voor recreanten en begeleide excursies van Het Zeeuwse Landschap.
Links zien we de Oudelandse Polder, met inlaagdijk en karreveld, waarin hoog/laag en zout/zoet gradiënten aanwezig zijn. Er lopen Galloway runderen. Er zijn stukken afgezet om begrazing tegen te gaan, zodat orchideeën, koekoeksbloem en ratelaar tot ontwikkeling kunnen komen. Wij gaan rechts het pad in richting Cadzand-Bad, dat herkenbaar is als langeafstandwandelpad (roodwitte markering). We staan nog even stil bij het informatiebord waar ook de boomkikker te zien is. “Inmiddels gaat het weer erg goed met de boomkikker in deze streek; eind vorige eeuw werden ze nog met uitsterven bedreigd”, weet Jo, zelf een actief beschermer. Je leest in dit artikel door Fred Schenk en Lucien Calle er meer over.
Populaire route
Het pad, dat verschillend doorsteekjes kent richting het kustpad, gaat over in rode stenen waarlangs we een parkeerplaats naast hotel Noordzee bereiken. “Hier hebben we flink gestreden om de uitbreidingsplannen af te remmen,” zegt Jo. “Gelukkig is de aandacht voor de natuurbescherming de afgelopen jaren gegroeid. En het Kustpact biedt ook hier bescherming. Maar op tal van plekken azen ondernemers op een lucratief project.”
We volgen de route via de trap omhoog en hebben weldra zicht op de duinen en de Noordzee. We laten Cadzand-Bad achter ons en lopen over het fietspad, Kustroute richting nr. 29 met de zee aan de rechterhand. Het is rustig als wij hier lopen, waarschijnlijk omdat het regent, maar in het seizoen is dit een populaire fietsroute vanuit Vlissingen (veer Breskens). Aan de linkerkant hebben we een mooi uitzicht op de Kievittepolder, een zeer vogelrijk gebied dat feitelijk een schor is. Korte stop bij strandtent de Zeemeeuw. Vanaf hier gaan we het strand op waar we goed zicht hebben op de smalle duinenrij (links) en de monding van ’t Zwin (rechts).
Vlakbij België
Met het Zwin aan de rechterhand volgen we deze zeearm tot waar deze met palen is afgezet, een lijn die de toegang symbolisch blokkeert. Bij laag water kun je hier vrij gemakkelijk oversteken naar de overkant, de Belgische zijde. Bij mooi weer kun je de haven van Zeebrugge zien liggen. We zijn hier vlak bij Knokke. Soms kan de zee hier echter zo hoog staan dat het water de Zwinvlakte volledig overstroomt. “Dat maakt dit gebied zo bijzonder”, zegt Jo. Je kunt het Zwin-gebied overigens alleen betreden onder leiding van een gids. “Voorheen werden op het strand ook veel fossiele haaientanden gevonden, maar nu is het strand opgespoten met zand waar weinig haaientanden in te vinden zijn”, zegt Jo.
Grenspalen in het water
We gaan met de trap naar boven en komen bij een grenspaal (nr. 369) en een uitzichtpunt over het Zwin. De grens loopt midden door het Zwin. Vroeger, toen de dynamiek van de zee zich nog verder landinwaarts liet gelden, verdwenen die grenspalen vaak in het water. Men plaatste er vervolgens drie in een lijn: als de middelste in de golven verdween, lag de grens in het middelpunt tussen de twee verder inlands geplaatste palen.
Belangrijk broedgebied
We lopen verder zuidwaarts over het vrij brede wandel/fietspad dat soms druk is, maar nu stil. Rechts zijn er steeds mooie doorkijkjes over het Zwin. Dit is een belangrijk broedgebied voor tal van vogels, onder andere de kluut, de visdief, zwartkopmeeuw en de dwergstern. Door het doorsteken van de internationale dijk in 2019 is het broedgebied uitgebreid, wij lopen door langs waar voorheen nog een polder was. Aan het eind komen we bij een soort pier, een rond uitzichtpunt, dat goed zicht biedt op de slufter en de vogels. “Vroeger was hier een camping”, zegt Jo, “er is van alles aan compensatie gedaan voor het verlies aan toeristen-inkomsten”.
Wallenroute
We lopen naar beneden over het fietspad (Kanaalweg aan de linkerhand) richting de parkeerplaats van Retranchement, eveneens deels tot stand gekomen met compensatiegeld. Onderweg passeren we een ooievaarsnest waar twee grote ooievaars in de weer zijn. Bij de parkeerplaats steken we de brug over naar Retranchement. We volgen een stukje van de wallenroute langs en over de wallen (vestingwerken) van dit dorp.
Willem-Leopoldpolder
Dan verlaten we Retranchement en volgen het fietspad (tevens langeafstandswandelroute) over de brug en in noordelijke richting (naar links). Rechts hebben we zicht op de Willem-Leopoldpolder, een natuurgebied dat vrij toegankelijk is voor wandelaars. Wij wandelen langs de polder en volgen het fietspad en steken het bruggetje over (linksaf), fietsroute 29. Dan gaan we de trap op en slaan rechtsaf de Duinweg in (doodlopend voor auto’s). Cadzand staat aangegeven. Bij camping De Zwinhoeve blijven we de Duinweg volgen (fietspad rechtdoor, de weg buigt naar rechts).
Boomkikkers
Voorbij de camping zien we de typische poelen waar de boomkikker in het voorjaar in de avond en nacht zijn bekende paarroep laat horen. “Het tellen van de kikkers gebeurt op gehoor”, zegt Jo, want de boomkikker is, zeker overdag, heel moeilijk te zien. Doorlopend, met nu de Oudelandse polder aan de rechterkant, komen we vanzelf weer bij de parkeerplaats.
