Spiegeltje spiegeltje

Spiegeltje Doornappel, bloem - Gerrit van Ommering.
Spiegeltje Doornappel, bloem – Gerrit van Ommering.

In bos en duin zijn ze altijd herkenbaar aan gedrag en uiterlijk: de natuuronderzoekers. Soms overduidelijk, want ze dragen een verrekijker. Maar zeker in de herfsttijd zie je sommigen ervan zonder kijkertje rondlopen, maar wel… met een zakspiegeltje. Het zijn paddenstoelenkenners. Het spiegeltje houden ze onder de hoed van een bijzondere of onduidelijke zwammensoort. Ze kijken dan of er buisjes zichtbaar zijn, of plaatjes. Zijn de gaatjes van die buisjeszwammen groot en regelmatig? Zijn de plaatjes dicht opeen, gevorkt, aflopend naar de steel? Wat is de kleur? Pas als deze informatie nog steeds onvoldoende is, wordt er geplukt, geroken en geproefd. Mogelijk ook verzameld. De slimmeriken gebruiken hun spiegeltje ook om donkere hoekjes bij te lichten, of om de bovenkant van een boomzwam net boven hun geleerde kop te bekijken.

Het maakt niets uit dat ze de boel in spiegelbeeld zien. Ik heb eerder in deze rubriek verteld dat symmetrie bij plant en dier niet vanzelf spreekt. Er zijn klimplantjes die altijd eenzelfde kant opslingeren. Huisjesslakken kunnen links- of rechtsgewonden zijn, afhankelijk van de soort. Een foto ervan in spiegelbeeld afbeelden, dat mag dus niet.

Maar vorig jaar ontdekte ik dat er ook een bloem bestaat die niet spiegelsymmetrisch is: de doornappel. Die heeft ontluikende bloemkelken, met punten die steeds naar links wijken. Zie de foto. De enige symmetrie bestaat eruit dat als je de bloem één vijfde draait, je hetzelfde plaatje terugkrijgt.

Ik begon dit stukje met paddenstoelen met buisjes of plaatjes, waarvoor het spiegeltje een handig hulpmiddel is. Maar veel zwammen hebben plaatjes noch gaatjes. Denk aan stuif- kelk- en kluifjeszwammen. Of aan de Duinstinkzwam. Deze laatste sluit de Flora Batava af als nummer 2240. Vele floristen tussen 1800 en 1934 hebben aan deze megaflora meegewerkt. In die tijd werden zwammen nog tot de planten gerekend. Deze oorspronkelijk 28-delige flora is nu in bewerking opnieuw verschenen. De afgebeelde stinkzwam is verzameld in Noordwijk. Daar en elders kunt u die stinkzwam vinden. Speur daartoe vanaf een strandopgang tussen het helm in de zeereep, gewoon in het blote zand. U moet wel geluk hebben. Die paddenstoel was trouwens ook de oudst bekende beschreven Nederlandse paddenstoel. Hadrianus Junius deed dat in 1564, ook na een vondst in Noordwijk. En dat in een tijd dat men ervan uitging dat in de prachtige boeken van die tijd alles al beschreven was.

Auteur: Peter van den Berg.

Dit artikel verscheen in kwartaalblad Duin. Wil je meer weten over de Nederlandse kust? Word donateur en ontvang Duin voortaan elk kwartaal. Of vraag een gratis proefexemplaar aan.

Gerelateerde berichten

Het klimaat verandert, zoals onder meer blijkt uit opwarming: zachtere winters, warmere voorjaren en drogere, hetere zomers. Volgens de in 2023 door het KNMI gepubliceerde klimaatscenario’s zet de opwarming de komende jaren door en moeten we, afhankelijk van onze CO2 -uitstoot, rond 2100 rekening houden met een opwarming van 1,7 °C tot 4,9 °C. Hoe reageren vogels hierop?
In Oranjezon zijn vele stadia van duinvorming te zien. De naam verwijst naar de oorspronkelijke eigenaars: de prinsen van Oranje. Het 400 hectaren grote gebied wordt beheerd door het Zeeuws Landschap. 
Ze leiden voor ons een verborgen bestaan. We kennen ze allemaal en tegelijkertijd weten we er weinig van af: muizen en dan in het bijzonder woelmuizen.Dat was de reden voor de Zoogdiervereniging om dit jaar tot het jaar van de woelmuis uit te roepen.